Cùng HEID tìm hiểu cách triển khai 8 trò chơi ngữ pháp tiếng Nhật để giúp học sinh có thêm niềm vui học tập, tiếp cận nhẹ nhàng mà dễ nhớ từ đó chinh phục tiếng Nhật dễ dàng hơn.
Ngữ pháp tiếng Nhật nổi tiếng là một trong những phần học “khó nhằn” nhất đối với người học ngôn ngữ này. Việc ghi nhớ hàng loạt cấu trúc như thể て、ている、ない形 hay các trợ từ に、で、へ… khiến không ít học sinh cảm thấy mệt mỏi và dễ rơi vào trạng thái học đối phó.
Vậy làm sao để học sinh có thể “thấm nhuần ngữ pháp” một cách nhẹ nhàng mà vẫn hiệu quả?
Câu trả lời không nằm ở việc làm thêm thật nhiều bài tập mà ở cách học thông minh hơn: Ứng dụng các trò chơi ngữ pháp tiếng Nhật vào quá trình học.
Khi việc học trở nên thú vị, ngữ pháp sẽ không còn là nỗi sợ mà trở thành người bạn đồng hành trong hành trình chinh phục tiếng Nhật.
1. Vì sao nên dạy ngữ pháp tiếng Nhật thông qua trò chơi
Dạy ngữ pháp theo lối truyền thống dễ khiến học sinh tiếp cận một cách thụ động, ghi nhớ máy móc mà không hiểu được ngữ cảnh sử dụng. Trái lại, việc áp dụng trò chơi ngữ pháp tiếng Nhật mang lại nhiều lợi ích đáng kể.
Trò chơi tạo cầu nối tự nhiên giữa lý thuyết và thực hành. Học sinh được vận dụng cấu trúc ngữ pháp vào tình huống cụ thể, từ đó hiểu sâu và nhớ lâu hơn. Ngoài ra, trò chơi giúp tăng tính tương tác trong lớp học – học sinh chủ động, được phản xạ, tranh luận, và thậm chí là… mắc lỗi để rồi tự sửa. Đây là điều rất quan trọng trong việc học ngôn ngữ.
Với các trình độ khác nhau từ N5 đến N3, các trò chơi đều có thể linh hoạt điều chỉnh độ khó. Quan trọng hơn hết, ứng dụng trò chơi học tập mang lại cảm xúc tích cực, làm dịu tâm lý “sợ ngữ pháp”, giúp học sinh chơi mà như học.
2. Gợi ý 8 trò chơi ngữ pháp tiếng Nhật thú vị và hiệu quả
2.1. Câu đúng – câu sai (正しい？間違ってる？)
Mục tiêu:
Giúp học sinh củng cố kiến thức ngữ pháp tiếng Nhật cơ bản và nhận diện lỗi sai phổ biến một cách trực quan. Đây là một trong những trò chơi ngữ pháp tiếng Nhật đơn giản nhưng rất hiệu quả trong giai đoạn luyện tập hoặc ôn tập trước kỳ thi.
Chuẩn bị:
Giáo viên cần chuẩn bị một bộ câu ví dụ (khoảng 10–20 câu), trong đó có cả câu đúng và câu sai về mặt ngữ pháp. Các câu nên liên quan đến các điểm ngữ pháp học gần đây như: thể て (～て形), thể ない (～ない形), các trợ từ に・で・を・へ…
Có thể in ra giấy, chiếu trên slide, hoặc dùng thẻ flashcard để linh hoạt tổ chức. Học sinh cần bảng hoặc giấy ghi đáp án (T/F).
Cách chơi:
- Giáo viên lần lượt đưa ra từng câu – học sinh cá nhân hoặc theo nhóm có nhiệm vụ phân tích và đưa ra nhận định: Câu đúng (正しい) hoặc Câu sai (間違ってる). Sau mỗi câu, giáo viên sẽ giải thích kỹ lý do đúng/sai, khuyến khích học sinh phản biện để nâng cao khả năng tư duy ngữ pháp.
- Để tăng phần thi đua, có thể tính điểm theo thời gian trả lời hoặc kết hợp mini game (ví dụ: ai giơ bảng nhanh nhất và đúng sẽ được thưởng điểm nhóm).
Lợi ích:
Trò chơi giúp học sinh không chỉ ghi nhớ ngữ pháp mà còn rèn kỹ năng phân tích, tự phát hiện và sửa lỗi – yếu tố cực kỳ quan trọng trong học ngôn ngữ. Việc đưa ngữ pháp vào ngữ cảnh cụ thể giúp học sinh tránh học vẹt, thay vào đó là hiểu sâu và nhớ lâu hơn.
Ngoài ra, đây là trò chơi ngữ pháp tiếng Nhật có thể áp dụng hiệu quả cho mọi cấp độ từ N5 đến N3, đặc biệt với học sinh hay nhầm lẫn về thể động từ và trợ từ.
2.2. Xếp lại câu đúng (文の並び替えゲーム)
Mục tiêu:
Giúp học sinh rèn luyện khả năng ghi nhớ và sắp xếp trật tự câu tiếng Nhật đúng theo quy tắc ngữ pháp. Trò chơi đặc biệt hiệu quả trong việc ôn luyện cấu trúc câu ở cả thể thường và thể lịch sự.
Chuẩn bị:
- Giáo viên chuẩn bị trước một số câu tiếng Nhật hoàn chỉnh, sau đó chia nhỏ các câu thành từng thẻ từ/cụm từ (flashcard) rồi xáo trộn thứ tự. Có thể chuẩn bị sẵn theo nhóm chủ đề như: câu miêu tả hành động hằng ngày, câu yêu cầu, câu hỏi,…
- Với lớp học online hoặc có máy tính, thầy cô có thể sử dụng công cụ như Quizlet hoặc Wordwall để tạo phiên bản kỹ thuật số của trò chơi ngữ pháp tiếng Nhật này.
Cách chơi:
- Học sinh được chia thành các nhóm nhỏ. Mỗi nhóm nhận một bộ thẻ từ lộn xộn.
- Trong thời gian quy định (ví dụ 3–5 phút), nhóm phải sắp xếp lại thẻ để thành một câu hoàn chỉnh đúng ngữ pháp. Sau đó, từng nhóm sẽ đọc to câu đã sắp xếp – giáo viên nhận xét và chấm điểm.
- Biến thể cho lớp có trình độ cao: giáo viên không cung cấp dấu chấm câu, học sinh phải tự xác định đâu là phần kết thúc và ngữ nghĩa tổng thể.
Lợi ích:
Trò chơi này tăng cường khả năng xử lý cấu trúc câu một cách tự nhiên, thúc đẩy tư duy sắp xếp logic trong tiếng Nhật. Đặc biệt với những học sinh có xu hướng dịch từng từ sang tiếng Việt, trò chơi giúp thay đổi thói quen đó bằng cách tiếp cận theo trật tự tiếng Nhật chuẩn.
Ngoài ra, với hình thức tương tác nhóm, đây là một trò chơi ngữ pháp tiếng Nhật giúp học sinh chủ động sửa lỗi cho nhau và cùng phân tích ngữ pháp thay vì tiếp nhận thụ động từ giáo viên.
Xem ngay bộ sách tiếng Nhật (NN1 và NN2):
2.3. Bingo ngữ pháp (ぶんぽうビンゴ)
Mục tiêu:
Ôn tập và củng cố hàng loạt cấu trúc ngữ pháp tiếng Nhật đã học, giúp học sinh nhớ sâu – hiểu đúng và phản xạ nhanh khi gặp trong văn cảnh thực tế. Trò chơi phù hợp để tổng kết sau một chương hoặc chuẩn bị cho bài kiểm tra giữa kỳ.
Chuẩn bị:
- Giáo viên soạn sẵn một danh sách gồm 16–25 cấu trúc ngữ pháp quen thuộc (ví dụ: ～たい、～たことがある、～ので、～てもいい、～し、～ながら…).
- Mỗi học sinh sẽ được phát một bảng Bingo có các ô ngữ pháp (giáo viên có thể in sẵn hoặc cho học sinh tự điền từ danh sách cung cấp).
- Giáo viên chuẩn bị thêm một bộ tình huống ngắn hoặc câu mẫu phù hợp với các cấu trúc đó. Nên lựa chọn tình huống quen thuộc với trình độ học sinh, từ N5–N3.
Cách chơi:
- Giáo viên đọc to từng tình huống, học sinh phải nhanh chóng xác định cấu trúc ngữ pháp phù hợp để sử dụng trong tình huống đó.
- Nếu ô đó có trong bảng của mình, học sinh đánh dấu. Học sinh nào đánh dấu được một hàng ngang/dọc/chéo đầu tiên sẽ hô “Bingo” và giành chiến thắng.
- Để nâng độ khó, giáo viên có thể yêu cầu học sinh đặt một câu hoàn chỉnh với cấu trúc đã đánh dấu để xác nhận hợp lệ.
- Trong lớp học online, trò chơi ngữ pháp tiếng Nhật này có thể áp dụng dễ dàng qua các nền tảng như Wordwall, Kahoot hoặc Google Slides có bảng bingo tương tác.
Lợi ích:
Bingo không chỉ là một trò chơi ngữ pháp tiếng Nhật thú vị mà còn là phương pháp tuyệt vời để học sinh củng cốkiến thức đã học. Khi buộc phải nhận diện đúng cấu trúc tương ứng với một tình huống cụ thể, học sinh sẽ học được cách áp dụng ngữ pháp vào thực tế.
Trò chơi giúp giáo viên kiểm tra đồng loạt mức độ ghi nhớ ngữ pháp của lớp, đồng thời tạo không khí thi đua tích cực và giảm áp lực học ngữ pháp. Đây là hoạt động lý tưởng cho lớp ôn luyện trình độ N5, N4 hoặc các lớp luyện thi năng lực Nhật ngữ trong chương trình Tiếng Nhật.
2.4. Chuyền từ tạo câu (文を作ろうリレー)
Mục tiêu:
Phát triển tư duy ngôn ngữ, khả năng phản xạ nhanh và phối hợp nhóm khi sử dụng các mẫu ngữ pháp tiếng Nhật. Trò chơi phù hợp cho cả lớp học đông hoặc nhóm nhỏ, giúp học sinh thực hành cấu trúc câu một cách linh hoạt, sáng tạo.
Chuẩn bị:
Giáo viên chuẩn bị sẵn một số chủ đề quen thuộc (ví dụ: trường học, mua sắm, thời tiết, sở thích…), đồng thời liệt kê các cấu trúc ngữ pháp liên quan mà học sinh đã học (～たい, ～に行く, ～から, ～ている…). Mỗi nhóm 4–6 học sinh được phát một bảng ghi chủ đề + cấu trúc ngữ pháp cần sử dụng trong câu. Có thể sử dụng thêm flashcard từ vựng nếu muốn hỗ trợ học sinh yếu.
Cách chơi:
Từng nhóm học sinh lần lượt “chuyền lượt” để tạo một câu hoàn chỉnh bằng cách mỗi bạn nói một từ hoặc cụm từ, đảm bảo câu tạo ra đúng ngữ pháp và có ý nghĩa. Câu phải chứa cấu trúc ngữ pháp được chỉ định.
Ví dụ, với chủ đề “du lịch” và cấu trúc ～たい:
-
Học sinh 1: わたしは
-
Học sinh 2: 京都に
-
Học sinh 3: 行きたいです。
Sau mỗi lượt, nhóm khác có thể góp ý, hoặc giáo viên đưa ra nhận xét về cấu trúc. Có thể tăng độ khó bằng cách cho nhóm “biến tấu” câu thành thể て、た、ない hoặc dùng thêm trợ từ phù hợp.
Lợi ích:
Là một trò chơi ngữ pháp tiếng Nhật mang tính phản xạ cao, “Chuyền từ tạo câu” giúp học sinh rèn luyện khả năng nói, phối hợp và tư duy logic theo đúng cấu trúc ngữ pháp.
Trò chơi cũng tạo điều kiện để các em sửa lỗi cho nhau, học hỏi qua tương tác, từ đó giảm bớt áp lực học ngữ pháp một cách đơn lẻ.
Đặc biệt, phụ huynh có thể áp dụng trò chơi này tại nhà để cùng con luyện tập – vừa nhẹ nhàng, vừa hiệu quả.
2.5. Thử thách “biến hình” (活用チャレンジ)
Mục tiêu:
Giúp học sinh ghi nhớ và thành thạo cách chia động từ, tính từ trong tiếng Nhật sang các thể thường gặp như thể ます、て、た、ない、可能形, v.v. Đây là nền tảng quan trọng trong việc xây dựng câu đúng ngữ pháp ở mọi cấp độ, đặc biệt cho trình độ sơ cấp N5–N4.
Chuẩn bị:
Giáo viên chuẩn bị danh sách các động từ và tính từ đã học, viết lên thẻ hoặc trình chiếu bằng PowerPoint. Mỗi thẻ sẽ là một “từ gốc” (ví dụ: たべる, おもしろい). Ngoài ra, chuẩn bị bảng điểm hoặc chuông bấm để tăng tính thi đua. Với lớp học trực tuyến, có thể dùng bảng chia sẻ màn hình hoặc công cụ như Quizlet để chia nhóm thi đấu.
Cách chơi:
Giáo viên lần lượt đưa ra từ gốc. Học sinh theo nhóm hoặc cá nhân thi nhau chia từ đó sang các thể được yêu cầu (ví dụ: chia sang thể ます → たべます; thể て → たべて; thể ない → たべない…). Ai trả lời đúng và nhanh nhất sẽ được điểm. Có thể nâng cao độ khó bằng cách yêu cầu đặt câu nhanh bằng thể vừa chia.
Với lớp đông, có thể tổ chức theo hình thức “đấu bảng” giữa các nhóm; với lớp nhỏ, có thể tổ chức theo kiểu “trò chơi đối kháng”. Hình thức linh hoạt giúp áp dụng dễ dàng trong cả lớp học lẫn học tại nhà.
Lợi ích:
Là một trò chơi ngữ pháp tiếng Nhật phù hợp cho mọi cấp độ sơ – trung cấp, “Thử thách biến hình” giúp học sinh rèn luyện khả năng phản xạ chia từ – một kỹ năng rất hay bị lẫn lộn nếu chỉ học lý thuyết. Việc thi đua tạo hứng thú, giúp học sinh nhớ lâu nhờ vào sự lặp lại và cạnh tranh tích cực.
2.6. Đóng vai theo ngữ pháp (シチュエーション会話ゲーム)
Mục tiêu:
Tăng khả năng ứng dụng các mẫu ngữ pháp tiếng Nhật vào giao tiếp thực tế thông qua các tình huống mô phỏng đời sống hàng ngày. Trò chơi phù hợp với cả học sinh trình độ sơ cấp lẫn trung cấp, giúp luyện phản xạ ngôn ngữ và khả năng tư duy ngữ cảnh.
Chuẩn bị:
- Giáo viên chuẩn bị sẵn một số thẻ tình huống (ví dụ: “Bạn bị sốt và muốn xin nghỉ học”, “Hãy rủ bạn đi xem phim”, “Bạn muốn mượn đồ từ bạn cùng lớp”…).
- Mỗi tình huống sẽ kèm theo yêu cầu sử dụng một hoặc nhiều mẫu ngữ pháp nhất định, chẳng hạn ～ので、～たほうがいい、～ましょうか、～てもいい など.
- Nếu học tại nhà, phụ huynh có thể cùng học sinh viết ra các tình huống, sau đó bốc thăm để thực hiện.
Cách chơi:
- Chia học sinh thành cặp hoặc nhóm nhỏ. Mỗi nhóm bốc thăm một tình huống và có 3–5 phút chuẩn bị đoạn hội thoại ngắn sử dụng đúng mẫu ngữ pháp được yêu cầu. Sau đó, từng nhóm lên trình bày phần diễn vai của mình.
- Giáo viên có thể nhận xét về cách sử dụng ngữ pháp, phát âm, và độ tự nhiên của hội thoại. Với lớp học online, có thể áp dụng tính năng breakout room để học sinh luyện tập trước khi diễn.
Lợi ích:
“Đóng vai theo ngữ pháp” là một trò chơi ngữ pháp tiếng Nhật giúp chuyển hóa kiến thức lý thuyết thành hành động thực tế, khơi gợi khả năng sáng tạo và cải thiện sự tự tin khi giao tiếp.
Học sinh không chỉ ôn lại cấu trúc ngữ pháp mà còn hiểu cách sử dụng chúng trong các bối cảnh giao tiếp cụ thể, đây là một kỹ năng quan trọng trong kỳ thi JLPT và cả khi học lên các cấp độ cao hơn.
2.7. Truy tìm trợ từ (助詞ハンターゲーム)
Mục tiêu:
Giúp học sinh nhận diện và sử dụng chính xác các trợ từ tiếng Nhật – phần ngữ pháp dễ gây nhầm lẫn và thường bị bỏ sót trong quá trình viết và nói. Trò chơi này phù hợp với mọi cấp độ, đặc biệt hữu ích với học sinh ở trình độ sơ – trung cấp (N5–N3).
Chuẩn bị:
- Giáo viên (hoặc phụ huynh khi học tại nhà) chuẩn bị các đoạn văn ngắn đã lược bỏ một số trợ từ quan trọng như は, が, に, を, で, と… Có thể in ra giấy, trình chiếu slide, hoặc sử dụng trên nền tảng học trực tuyến.
- Chuẩn bị bảng đáp án để dễ dàng đối chiếu sau trò chơi.
- Để tiết kiệm thời gian chuẩn bị, bạn có thể tìm nguồn tư liệu sẵn tại các nền tảng học liệu như hoclieu.vn
Cách chơi:
- Chia học sinh thành nhóm nhỏ hoặc cá nhân thi đua. Mỗi học sinh sẽ đọc đoạn văn và điền các trợ từ còn thiếu vào đúng vị trí. Ai hoàn thành nhanh và đúng nhiều nhất sẽ chiến thắng.
- Thầy cô có thể tăng độ khó bằng cách không gợi ý số lượng hoặc loại trợ từ cần điền. Ngoài ra, phiên bản “truy tìm đồng đội” cho phép học sinh tìm người có đáp án giống mình để lập nhóm và giải thích lý do chọn trợ từ đó tăng tính tương tác và phản biện.
Lợi ích:
Với hình thức học tập thông qua trò chơi ngữ pháp tiếng Nhật này, học sinh được rèn luyện khả năng phân tích ngữ cảnh, tư duy ngôn ngữ và phản xạ nhanh trong việc sử dụng trợ từ.
Thay vì học thuộc lòng đơn lẻ từng trợ từ, trò chơi giúp các em hiểu rõ vai trò của chúng trong câu và áp dụng linh hoạt vào giao tiếp.
Đồng thời, việc học theo nhóm tạo môi trường hợp tác tích cực, học sinh có thể học hỏi lẫn nhau và giảm áp lực học ngữ pháp khô cứng.
2.8. Lật bài ngữ pháp (ぶんぽうトランプ)
Mục tiêu:
Tăng khả năng ghi nhớ và ứng dụng các mẫu câu ngữ pháp tiếng Nhật bằng cách kết hợp – vận dụng linh hoạt các cấu trúc trong một ngữ cảnh cụ thể. Trò chơi thích hợp cho học sinh trình độ N4–N3 và cả người học luyện thi JLPT.
Chuẩn bị:
Tạo bộ thẻ bài (có thể in hoặc dùng online) với mỗi lá chứa một cấu trúc ngữ pháp cụ thể, ví dụ: ～ながら, ～たばかり, ～ように, ～てしまう… Số lượng lá bài nên từ 20–30 để tăng thử thách. Có thể chia bài thành nhiều cấp độ theo chương trình học hoặc nội dung ôn tập gần nhất.
Cách chơi:
- Học sinh chơi theo nhóm 2–4 người. Mỗi lượt, một học sinh lật ngẫu nhiên 2 lá bài ngữ pháp.
- Nhiệm vụ là đặt một câu hoàn chỉnh, tự nhiên, có sử dụng cả hai cấu trúc trên. Nếu câu chính xác về mặt ngữ pháp và ngữ nghĩa, học sinh sẽ giữ 2 lá đó làm điểm.
- Có thể chấm điểm dựa vào số câu đúng, độ khó của cấu trúc, hoặc cho phép nhóm còn lại phản biện để tăng tính giao tiếp và tư duy ngôn ngữ.
Lợi ích:
Thông qua trò chơi ngữ pháp tiếng Nhật này, học sinh được rèn luyện khả năng kết hợp nhiều cấu trúc trong cùng một câu – kỹ năng cần thiết cho cả nói và viết nâng cao. Việc lật bài ngẫu nhiên giúp người học tránh học máy móc theo thứ tự mà buộc phải linh hoạt sáng tạo ngôn ngữ.
Trò chơi này còn giúp giáo viên phát hiện học sinh nào đang gặp khó khăn với mẫu nào để hỗ trợ kịp thời.
3. Tổng kết
Ngữ pháp tiếng Nhật sẽ không còn là “nỗi ám ảnh” nếu được truyền tải theo cách thú vị và gần gũi hơn. Thay vì ép học sinh ghi nhớ máy móc, việc lồng ghép các trò chơi ngữ pháp tiếng Nhật vào quá trình giảng dạy sẽ giúp người học chủ động tiếp cận kiến thức, luyện phản xạ ngôn ngữ trong bối cảnh cụ thể, đồng thời tạo cảm giác vui vẻ và giảm áp lực thi cử.
Dù bạn là giáo viên đang dạy lớp đông hay là phụ huynh muốn hỗ trợ con tại nhà, các trò chơi đơn giản mà hiệu quả trên hoàn toàn có thể triển khai linh hoạt. Để việc chuẩn bị dễ dàng hơn, bạn có thể tham khảo kho học liệu và sách ngoại ngữ tiếng Nhật hoặc tìm thêm ý tưởng từ hệ sinh thái hỗ trợ giảng dạy của Học liệu.
Đọc thêm:
