Năm 2025, với những thay đổi mới về hình thức và cấu trúc đề thi tuyển sinh vào lớp 10, học sinh cần có chiến lược ôn tập phù hợp. Vì vậy, việc có một hướng dẫn ôn thi vào 10 môn Văn chi tiết, sát với yêu cầu thực tế là điều cần thiết để giúp các em tự tin chinh phục kỳ thi quan trọng này. Bài viết dưới đây sẽ giúp các bạn học sinh nắm bắt những thay đổi mới nhất, định hướng phương pháp ôn tập hiệu quả và chuẩn bị tâm thế vững vàng để bước vào kỳ thi với sự tự tin và chủ động.

Những điểm mới trong kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Ngữ văn năm 2025

Kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 năm 2025  đánh dấu nhiều thay đổi quan trọng, đặc biệt đối với môn Ngữ văn. Dưới đây là những điểm mới mà học sinh cần lưu ý:​

Ngữ liệu đề thi không lấy từ sách giáo khoa

Trước đây, phần đọc hiểu trong đề thi thường sử dụng các đoạn trích từ sách giáo khoa, giúp học sinh dễ dàng ôn tập theo “tủ”. Tuy nhiên, từ năm 2025, ngữ liệu sẽ được chọn từ các nguồn ngoài sách giáo khoa, đòi hỏi học sinh phải nắm vững kỹ năng đọc hiểu và kiến thức ngôn ngữ để phân tích và trả lời câu hỏi hiệu quả. ​

Yêu cầu viết bài văn hoàn chỉnh

Trong phần nghị luận xã hội, thay vì viết đoạn văn ngắn như trước, học sinh sẽ phải viết một bài văn hoàn chỉnh với độ dài khoảng 400 chữ, chiếm 40% tổng điểm. Điều này yêu cầu học sinh phải rèn luyện kỹ năng lập luận, bố cục bài viết và diễn đạt một cách mạch lạc, logic. ​

Thời gian làm bài thi

Thời gian làm bài thi môn Ngữ văn được quy định là 120 phút, cho phép học sinh có đủ thời gian để hoàn thành các phần của đề thi một cách đầy đủ và chất lượng. ​

Những thay đổi này đòi hỏi học sinh lớp 9 cần cập nhật thông tin kịp thời và điều chỉnh phương pháp ôn tập để đạt kết quả tốt nhất trong kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 năm 2025.

Thay đổi cấu trúc đề thi lớp 10 môn Ngữ văn năm 2025

Từ năm 2025, cấu trúc đề thi môn Ngữ văn trong kỳ thi vào lớp 10 tại Hà Nội có nhiều thay đổi theo hướng phát huy năng lực đọc hiểu và viết của học sinh, đồng thời không còn phụ thuộc vào sách giáo khoa. Cụ thể, đề thi sẽ gồm hai phần lớn, mỗi phần chiếm 5 điểm, tổng cộng 10 điểm:

Phần 1: Đọc hiểu văn học và viết đoạn văn (5 điểm)

• Đọc hiểu văn bản văn học: 3 điểm
  Học sinh sẽ đọc một đoạn trích thơ hoặc văn xuôi, thường là văn học hiện đại. Các câu hỏi xoay quanh nội dung, nghệ thuật, biện pháp tu từ và cảm xúc tác giả.
• Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ): 2 điểm
  Yêu cầu viết đoạn văn trình bày cảm nghĩ về một đoạn thơ hoặc phân tích nội dung, nghệ thuật của tác phẩm đã đọc, thể hiện năng lực cảm thụ văn học và diễn đạt ngắn gọn, súc tích.

Phần 2: Đọc hiểu văn bản nghị luận hoặc thông tin và viết bài văn nghị luận xã hội (5 điểm)

• Đọc hiểu văn bản ngoài sách giáo khoa: 1 điểm
  Ngữ liệu có thể là bài viết về hiện tượng xã hội, quan điểm sống, thông tin khoa học, văn hóa,… Văn bản dài không quá 1.300 chữ, có thể là một phần trong bài báo, sách, blog…
• Viết bài văn nghị luận xã hội: 4 điểm
  Câu hỏi nghị luận xã hội chiếm 40% tổng điểm chính là một bài văn có độ dài khoảng 400 chữ. Học sinh cần nêu quan điểm về một vấn đề xã hội (đồng tình, phản đối, phân tích) hoặc đề xuất giải pháp cho một hiện tượng thực tế. Bài viết cần có bố cục rõ ràng, lý lẽ hợp lý, dẫn chứng thực tế, mang tính thuyết phục.

Một số lưu ý quan trọng:

• Ngữ liệu không trích từ sách giáo khoa, nhằm tránh học tủ, học thuộc lòng.
• Câu hỏi đọc hiểu kết hợp với yêu cầu viết, đánh giá năng lực tích hợp.
• Trọng tâm kiến thức nằm ở chương trình lớp 8 và lớp 9, học sinh cần ôn tập theo hướng mở, rèn kỹ năng đọc – viết – tư duy.

Với những điều chỉnh trong cấu trúc và cách ra đề thi, đặc biệt là việc thay đổi nguồn ngữ liệu và yêu cầu viết bài văn hoàn chỉnh, kỳ thi vào lớp 10 môn Ngữ văn năm 2025 không chỉ kiểm tra kiến thức, mà còn đánh giá toàn diện năng lực tư duy, cảm thụ và diễn đạt của học sinh. Đây là lúc học sinh cần xác định đúng hướng ôn tập, xây dựng chiến lược học hiệu quả và chủ động rèn luyện kỹ năng.

Nội dung tiếp theo sẽ là hướng dẫn ôn thi vào 10 môn Văn chi tiết, giúp các em nắm chắc cấu trúc đề, biết cách học thông minh và tự tin bước vào kỳ thi quan trọng sắp tới.

Hướng dẫn ôn tập từng phần trong đề thi

Sau khi đã nắm rõ cấu trúc đề thi và những thay đổi quan trọng trong kỳ thi vào 10 môn Ngữ văn năm 2025, việc xây dựng một phương pháp ôn tập phù hợp là bước tiếp theo mang tính quyết định. Trong phần này, chúng ta sẽ đi vào hướng dẫn ôn thi vào 10 môn Văn một cách chi tiết, theo từng phần cụ thể của đề thi. Mục tiêu là giúp học sinh biết cách học đúng trọng tâm, rèn đúng kỹ năng và chuẩn bị vững vàng cho cả phần đọc hiểu lẫn viết văn.

Phần 1: Đọc hiểu văn học và viết đoạn văn (5 điểm)

a. Đọc hiểu văn bản văn học (3 điểm)
Phần này yêu cầu học sinh phân tích một đoạn trích thơ hoặc văn xuôi trong chương trình hoặc ngoài sách giáo khoa, thường là văn học hiện đại.

Dạng câu hỏi thường gặp:

• Xác định phương thức biểu đạt chính
• Nêu nội dung chính của đoạn trích
• Chỉ ra và phân tích biện pháp tu từ (ẩn dụ, điệp ngữ, hoán dụ…)
• Rút ra thông điệp từ văn bản

Ví dụ: Trích đoạn thơ:

“Khi ta ở, chỉ là nơi đất ở
Khi ta đi, đất bỗng hóa tâm hồn” – (Tiếng Việt – Lưu Quang Vũ)

Câu hỏi:

• Xác định biện pháp tu từ được sử dụng trong hai dòng thơ.
• Nêu cảm nhận của em về tình cảm tác giả dành cho quê hương đất nước.

Cách ôn tập hiệu quả:

• Hệ thống kiến thức về các thể loại: thơ, truyện ngắn, ký, bút ký… Đặc biệt lưu ý các tác phẩm lớp 8, 9 như: Lặng lẽ Sa Pa, Chiếc lược ngà, Bếp lửa, Ánh trăng, Đoàn thuyền đánh cá…
• Luyện tập nhận diện và phân tích biện pháp tu từ thường gặp: so sánh, nhân hóa, ẩn dụ, điệp ngữ…
• Luyện đọc hiểu hàng ngày: Chọn một đoạn văn/đoạn thơ ngắn (khoảng 5–10 dòng), đặt ra và tự  trả lời các câu hỏi về nội dung, nghệ thuật, thông điệp.
• Ghi chú từ khóa, kỹ thuật diễn đạt trong các đoạn trích để dễ ghi nhớ và vận dụng khi làm bài.

Ví dụ luyện tập:
Đoạn thơ:

“Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se”
(Sang thu – Hữu Thỉnh)

Câu hỏi:

• Tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ nào?
• Em cảm nhận được điều gì từ hình ảnh “hương ổi phả vào trong gió se”?

Trả lời mẫu:

• Hương ổi: mùi hương bình dị, dân dã đặc trưng của mùa thu miền Bắc khi mùa ổi chín.
• Động từ “phả”: gợi tả về một không gian dường như mang cả hương thơm của mùa thu, của sự trong lành
• Gió se: gió hơi lạnh, khô, là gió heo may của mùa thu, không phải cơn gió nam của mùa xuân hay gió bắc mùa đông.

b. Viết đoạn văn (2 điểm)
Học sinh cần viết đoạn văn khoảng 200 chữ thể hiện cảm nghĩ hoặc phân tích một yếu tố nghệ thuật, nội dung của tác phẩm văn học.

Yêu cầu cần đạt:

• Diễn đạt rõ ý, có dẫn chứng
• Không lạc đề, không viết quá dài hoặc quá ngắn
• Trình bày đoạn văn đúng hình thức (viết liền, không xuống dòng)

Ví dụ: Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày cảm nhận của em về hình ảnh người bà trong bài thơ Bếp lửa (Bằng Việt), từ đó nêu suy nghĩ về tình cảm gia đình.

Cách ôn tập hiệu quả:

• Lập dàn ý trước khi viết: 1 câu chủ đề, 2–3 câu triển khai, 1 câu kết.
• Viết đều đặn mỗi ngày: Mỗi ngày luyện viết 1 đoạn văn theo đề mở, giúp rèn tư duy, tốc độ và khả năng triển khai ý.
• So sánh – đối chiếu đoạn văn mẫu: Tìm đọc đoạn văn hay, phân tích cách dùng từ, dẫn chứng, liên kết câu.
• Chọn chủ đề gần gũi: Cảm nghĩ về người bà (Bếp lửa), vẻ đẹp thiên nhiên (Đoàn thuyền đánh cá), tấm lòng nhân hậu (Lặng lẽ Sa Pa)…

Ví dụ luyện tập:
Viết đoạn văn khoảng 200 chữ trình bày cảm nhận của em về hình ảnh người lính trong bài thơ Đồng chí (Chính Hữu).

Gợi ý triển khai:

• Câu chủ đề: Người lính hiện lên giản dị mà cao cả.
• Câu triển khai 1: Họ xuất thân từ nông dân, nghèo nhưng kiên cường.
• Câu triển khai 2: Tình đồng chí sâu sắc, san sẻ khó khăn, cùng chiến đấu.
• Câu kết: Hình ảnh người lính là biểu tượng đẹp của tinh thần yêu nước thời kháng chiến.

Phần 2: Đọc hiểu văn bản nghị luận hoặc thông tin và viết bài văn nghị luận xã hội (5 điểm)

a. Đọc hiểu văn bản ngoài sách giáo khoa (1 điểm)
Văn bản được sử dụng thường là ngữ liệu ngoài SGK: bài viết xã hội, bài blog, tin tức, trích đoạn sách kỹ năng sống… dài không quá 1.300 chữ.

Cách ôn tập hiệu quả:

• Thường xuyên đọc các văn bản ngoài sách: mục “Gương sáng” trong báo Thiếu niên Tiền phong, các bài viết về tuổi học trò trên báo Hoa Học Trò, Tuổi Trẻ,…
• Rèn kỹ năng tìm ý chính, phát hiện thông điệp, suy luận nội dung ngầm

Ví dụ: Đọc một đoạn văn về bảo vệ môi trường, trả lời câu hỏi: “Thông điệp chính được tác giả gửi gắm là gì?”

b. Viết bài văn nghị luận xã hội (4 điểm)
Đây là phần chiếm điểm số lớn nhất trong đề thi môn Văn – một bài viết khoảng 400 chữ trình bày quan điểm của học sinh về một vấn đề đời sống.

Yêu cầu:

• Bố cục 3 phần rõ ràng: Mở – Thân – Kết
• Lý lẽ thuyết phục, dẫn chứng thực tế (bản thân, xã hội, sách báo…)
• Diễn đạt lưu loát, có cảm xúc cá nhân

Cách ôn tập hiệu quả:

• Luyện viết bài theo các chủ đề xã hội quen thuộc: sống trách nhiệm, vượt qua áp lực, tình bạn, lòng nhân ái, thói quen đọc sách, bảo vệ môi trường…
• Xem video mẫu phân tích bài văn, học cách triển khai ý mạch lạc
• Khi viết bài, cần chú trọng phần mở bài ngắn gọn, phần thân bài có dẫn chứng cụ thể và phần kết đúc kết vấn đề, để lại dư âm

Ví dụ: Viết bài văn nghị luận xã hội trình bày suy nghĩ của em về thói quen sử dụng mạng xã hội của học sinh hiện nay.

Phương pháp ôn thi hiệu quả môn Văn

Sau khi đã nắm chắc cấu trúc đề thi và hiểu rõ yêu cầu từng phần, điều học sinh cần nhất lúc này chính là một phương pháp ôn thi vào 10 môn Văn thật sự hiệu quả. Môn Ngữ văn là sự kết hợp giữa kiến thức, kỹ năng và cảm xúc – nếu biết cách học đúng, học sinh hoàn toàn có thể chinh phục được điểm cao dù không phải là “dân chuyên”. Phần này sẽ chỉ ra những chiến lược ôn tập thiết thực, sát với thực tế và dễ áp dụng.

Lập kế hoạch ôn tập rõ ràng, theo từng tuần

Với môn Ngữ văn, học sinh cần phân chia thời gian hợp lý để luyện đọc hiểu, viết đoạn văn và bài nghị luận. Nhiều học sinh chỉ học theo cảm hứng nên thường “nước đến chân mới nhảy” và dễ bị hổng kiến thức.

Cách làm hiệu quả:

• Tuần 1–2: Ôn đọc hiểu văn học, phân tích thơ, truyện ngắn
• Tuần 3–4: Luyện viết đoạn văn theo đề mở
• Tuần 5–6: Ôn đọc hiểu văn bản ngoài sách giáo khoa, luyện viết bài văn nghị luận xã hội
• Tuần 7–8: Làm đề thi tổng hợp, chữa bài, rút kinh nghiệm

Ví dụ cụ thể: Lịch ôn tập một tuần

• Thứ 2 – 4 – 6: Mỗi ngày đọc một đoạn văn học, trả lời 3 câu hỏi
• Thứ 3 – 5: Viết đoạn văn 200 chữ theo đề
• Thứ 7 – CN: Luyện viết bài văn nghị luận xã hội + đọc bài mẫu

Cách học này giúp não bộ tiếp thu từ từ nhưng chắc chắn, hạn chế áp lực tích tụ và tăng dần độ bền trong tư duy viết. Hơn nữa, khi có lịch trình rõ ràng, học sinh dễ kiểm soát tiến độ ôn thi, đồng thời rèn tính kỷ luật trong học tập – một yếu tố cực kỳ quan trọng với môn học cần đầu tư thời gian như Ngữ văn.

Tóm tắt, lập sơ đồ tư duy hệ thống kiến thức

Một khó khăn lớn trong ôn thi Ngữ văn là khối lượng kiến thức về tác phẩm văn học khá nhiều, bao gồm tác giả, nội dung, nghệ thuật, thông điệp, các trích dẫn hay… Nếu học sinh chỉ đọc chép thụ động, khả năng nhớ và vận dụng sẽ rất hạn chế. Thay vào đó, sơ đồ tư duy là công cụ học tập trực quan và sinh động, giúp hệ thống kiến thức một cách logic và dễ ghi nhớ.

Cách thực hiện:

• Mỗi tác phẩm vẽ sơ đồ gồm: tác giả – hoàn cảnh sáng tác – chủ đề – nội dung chính – nghệ thuật – trích dẫn hay
• Dùng bút màu để làm nổi bật từ khóa, hình ảnh đặc trưng

Ví dụ: Sơ đồ tư duy bài Đoàn thuyền đánh cá (Huy Cận) có thể gồm các nhánh

• Biểu tượng thiên nhiên: trăng, biển, sóng, cá
• Hình ảnh người lao động: khỏe khoắn, lạc quan, hòa mình với vũ trụ
• Nghệ thuật: liên tưởng phong phú, âm hưởng hào hùng
• Thông điệp: ca ngợi vẻ đẹp của lao động, niềm tin vào tương lai

Việc tự tay vẽ sơ đồ còn là một cách “tự học lại” bằng hình ảnh, tăng khả năng ghi nhớ lên gấp nhiều lần so với việc học theo dạng liệt kê khô khan. Phương pháp này đặc biệt phù hợp với học sinh thiên hướng thị giác hoặc chưa có thói quen học văn bản dài.

Luyện đề định kỳ và tự chữa bài

Làm đề giúp học sinh làm quen với cấu trúc đề thi, kỹ năng phân bổ thời gian và tư duy triển khai bài viết mạch lạc. Tuy nhiên, luyện đề chỉ hiệu quả khi học sinh biết tự chữa bài.

Sau mỗi đề, các em cần xem lại điểm mạnh, điểm yếu: phần nào làm tốt, phần nào còn thiếu ý, cách diễn đạt đã hợp lý chưa, dẫn chứng có phù hợp không… Chữa bài không chỉ là sửa lỗi, mà còn là quá trình học sâu. Nếu có điều kiện, học sinh nên đối chiếu bài làm với đáp án hoặc bài mẫu để rút ra điểm hay, cách triển khai tốt để học hỏi.

Cách làm hiệu quả:

• Mỗi tuần làm ít nhất 1 đề tổng hợp trong thời gian giới hạn
• Sau khi làm xong, tự đánh giá phần mạnh – yếu
• So sánh bài viết với đáp án, bài mẫu hoặc nhờ thầy cô góp ý
• Ghi lại những lỗi thường gặp để nhắc nhở bản thân

Ví dụ:
Sau khi làm một đề yêu cầu “Viết bài văn trình bày suy nghĩ về lòng nhân ái trong cuộc sống”, học sinh có thể nhận ra mình dẫn chứng còn đơn điệu, hoặc mở bài chưa ấn tượng, từ đó viết lại đoạn đó cho mượt mà hơn. Việc này không tốn quá nhiều thời gian nhưng giúp cải thiện kỹ năng rất rõ rệt qua từng lần luyện đề.

Tự học kết hợp học nhóm

Dù môn Văn là môn học cá nhân hóa cao, nhưng học nhóm lại là một phương pháp học thông minh nếu biết vận dụng đúng cách. Khi cùng bạn bè trao đổi về một đề bài, học sinh có thể tiếp nhận nhiều góc nhìn khác nhau, học cách triển khai ý, đặt vấn đề, dẫn chứng…

Việc đọc và nghe các bạn trình bày cũng là một cách học gián tiếp hiệu quả. Chẳng hạn, cùng một đề “Trình bày suy nghĩ về sự kiên trì trong học tập”, bạn A có thể nêu dẫn chứng về thầy giáo Nguyễn Ngọc Ký, bạn B lại nhắc đến vận động viên thể thao khuyết tật, bạn C liên hệ với chính bản thân mình.

Cách áp dụng:

• Lập nhóm 3–5 người, mỗi buổi thảo luận 1 đề văn
• Chia nhau phân tích bài thơ/truyện ngắn, đưa ra nhận xét
• Tổ chức “thi viết đoạn” – đọc cho nhau nghe và góp ý

Sự đa dạng trong tiếp cận sẽ giúp mỗi học sinh mở rộng vốn hiểu biết và phong phú hóa cách viết của mình. Ngoài ra, học nhóm cũng tạo động lực và tinh thần thi đua tích cực, giúp quá trình ôn thi bớt nhàm chán và mệt mỏi.

Đọc – cảm – viết mỗi ngày

Để viết văn hay, trước hết phải là người có cảm xúc với cuộc sống, với chữ nghĩa. Học sinh không nên chỉ học văn khi có đề bài, mà cần hình thành thói quen “sống cùng văn học” mỗi ngày.

Chỉ cần dành 15 phút mỗi ngày để đọc một bài thơ, một trích đoạn hay trên sách hoặc mạng xã hội, ghi lại một vài dòng cảm nghĩ vào nhật ký học tập – đó đã là một cách ôn tập tự nhiên mà hiệu quả. Viết ngắn nhưng đều, cảm nhận thực nhưng chân thành sẽ giúp các em hình thành “chất văn” trong tư duy.

Ví dụ, sau khi đọc đoạn: “Con cò bay lả bay la, bay từ cửa phủ bay ra cánh đồng…”, học sinh có thể viết vài dòng ghi lại hình ảnh cánh cò trong ký ức tuổi thơ mình, từ đó nuôi dưỡng tâm hồn và khả năng liên tưởng. Việc luyện viết không nên xem như nghĩa vụ, mà nên là một trải nghiệm khám phá bản thân qua con chữ – đó mới là cốt lõi của việc học văn thực sự.

Những phương pháp ôn thi vào 10 môn Văn vừa rồi chính là chiếc bản đồ học tập rõ ràng để các bạn học sinh lớp 9 có thể tự tin vững bước trong giai đoạn nước rút. Dù bạn đang học khá hay chưa giỏi, chỉ cần bắt đầu hôm nay, từng trang sách, từng dòng chữ bạn viết ra đều đang đưa bạn đến gần hơn với cánh cửa cấp 3 mơ ước. Hãy kiên trì – vì Văn là hành trình của trái tim và lý trí.

Tổng kết

Ôn thi vào 10 môn Ngữ văn là một hành trình đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng, không chỉ về kiến thức mà còn ở tư duy và phương pháp. Bí quyết để chinh phục môn học này nằm ở việc hiểu rõ cấu trúc đề thi, xác định đúng trọng tâm cần ôn, lựa chọn phương pháp học thông minh và kiên trì luyện tập.

Để đồng hành cùng học sinh và giáo viên trong quá trình ôn thi, HEID cung cấp nhiều tài liệu, hướng dẫn ôn thi vào 10 môn Văn chi tiết, dễ hiểu, sát đề thi và luôn cập nhật theo chương trình mới. Hãy bắt đầu từ hôm nay, học một cách có định hướng và hiệu quả – bởi thành công không đến từ sự may mắn, mà đến từ sự chuẩn bị kỹ càng và quyết tâm bền bỉ.