Phương pháp dạy nói tiếng Anh là một trong những yếu tố quan trọng trong việc giảng dạy ngôn ngữ này. Đối với học sinh, việc có thể nói thành câu, có thể giao tiếp trôi chảy không chỉ giúp cải thiện sự tự tin mà còn mở ra nhiều cơ hội trong học tập và cuộc sống.

Tuy nhiên, không phải học sinh nào cũng dễ dàng tiếp thu và chuyển hóa thành công kỹ năng nói Tiếng Anh, đặc biệt là trong môi trường học tập tại Việt Nam, nơi việc thực hành giao tiếp Tiếng Anh còn nhiều hạn chế.

Là một giáo viên, việc tìm ra phương pháp dạy nói tiếng Anh hiệu quả sẽ giúp học sinh vượt qua rào cản ngôn ngữ, phát triển khả năng phản xạ và sử dụng tiếng Anh một cách tự nhiên hơn. Việc dạy nói không chỉ đơn thuần là yêu cầu học sinh đọc theo mẫu hay lặp lại câu có sẵn, mà cần có phương pháp sáng tạo, tạo động lực, giúp học sinh chủ động trong giao tiếp.

Trong bài viết này, HEID sẽ cung cấp cho giáo viên những nguyên tắc quan trọng khi giảng dạy kỹ năng nói, từ cách phát âm đúng, lựa chọn phương pháp phù hợp, đến các công cụ hỗ trợ giảng dạy hiệu quả.

1. 4 Nguyên tắc cơ bản khi dạy nói tiếng Anh

Để giúp học sinh cải thiện kỹ năng nói tiếng Anh một cách hiệu quả, giáo viên cần tuân thủ một số nguyên tắc cơ bản trong quá trình giảng dạy. Những nguyên tắc này không chỉ giúp học sinh tiếp thu tốt hơn mà còn tạo ra môi trường học tập tích cực, tạo động lực và giúp các phương pháp dạy nói tiếng Anh được ứng dụng hiệu quả.

1.1. Tạo môi trường giao tiếp bằng tiếng Anh

Một trong những rào cản lớn nhất đối với học sinh khi học nói là thiếu môi trường để thực hành. Giáo viên cần thiết lập một không gian lớp học nơi học sinh có cơ hội sử dụng tiếng Anh thường xuyên.

Bằng việc sử dụng tiếng Anh càng nhiều càng tốt trong lớp, đặc biệt là khi hướng dẫn bài học, đặt câu hỏi và phản hồi học sinh sẽ giúp khuyến khích các em áp dụng trong giao tiếp hàng ngày, như chào hỏi, hỏi thăm bạn bè, hoặc trình bày ý kiến cá nhân.

1.2. Khuyến khích sự tự tin và giảm áp lực tâm lý

Nhiều học sinh e ngại khi nói tiếng Anh vì sợ mắc lỗi hoặc bị chê cười. Giáo viên cần tạo động lực, giúp các em cảm thấy thoải mái khi giao tiếp bằng cách ghi nhận sự cố gắng của học sinh, dù câu trả lời chưa hoàn hảo.

Tủy nhiên, cũng hãy khuyến khích các em nói để hiểu rằng mắc lỗi là một phần tự nhiên của quá trình học ngôn ngữ. Giáo viên có thể sửa lỗi nhẹ nhàng thay vì làm học sinh mất tự tin.

1.3. Cá nhân hóa bài giảng theo trình độ học sinh

Mỗi học sinh có tốc độ học tập và mức độ tự tin khác nhau, do đó giáo viên cần linh hoạt trong cách tiếp cận.

Với học sinh có trình độ trung bình: Hãy bắt đầu với các câu đơn giản, cho phép các em chuẩn bị trước khi nói, và khuyến khích sử dụng cử chỉ hoặc tranh ảnh hỗ trợ.

Với học sinh khá giỏi: Hãy thử thách các em bằng các câu hỏi mở, yêu cầu diễn đạt ý tưởng phức tạp hơn hoặc tranh luận về một chủ đề.

1.4. Đa dạng hóa hoạt động luyện nói

Một lớp học chỉ xoay quanh việc lặp lại từ vựng và mẫu câu sẽ nhanh chóng trở nên nhàm chán. Để tăng tính hấp dẫn và hiệu quả, giáo viên có thể áp dụng nhiều hoạt động khác nhau như trò chơi nhập vai, thuyết trình, tình huống thử thách…

Thông qua đó sẽ tạo được không khí luyện nói hứng khởi mà không có cảm giác bị gò bó theo khuôn mẫu.

2. Các phương pháp dạy nói tiếng Anh

Để giúp học sinh nâng cao kỹ năng nói tiếng Anh, giáo viên cần áp dụng các phương pháp giảng dạy phù hợp với từng đối tượng học sinh. Dưới đây là một số phương pháp hiệu quả giúp học sinh rèn luyện kỹ năng giao tiếp một cách tự nhiên và tự tin hơn.

2.1. Phương pháp CLT (Communicative Language Teaching)

Phương pháp giao tiếp (CLT) là một trong những phương pháp dạy nói tiếng Anh phổ biến và hiệu quả nhất hiện nay. Thay vì tập trung vào lý thuyết ngữ pháp hay học thuộc lòng mẫu câu, phương pháp này đặt trọng tâm vào việc sử dụng tiếng Anh trong thực tế, giúp học sinh rèn luyện khả năng tương tác, phản xạ và phát triển sự tự tin khi giao tiếp.

Cách áp dụng:

Tạo tình huống giao tiếp thực tế

Giáo viên nên mô phỏng các tình huống thường gặp trong cuộc sống để học sinh thực hành, chẳng hạn như:

• Mua sắm: Học sinh đóng vai người mua và người bán, thực hành cách hỏi giá, mặc cả và thanh toán bằng tiếng Anh.
• Đặt đồ ăn tại nhà hàng: Một nhóm học sinh đóng vai khách hàng, nhóm khác đóng vai nhân viên phục vụ để thực hành hội thoại.
• Hỏi đường: Một học sinh đóng vai khách du lịch, một học sinh khác đóng vai người địa phương hướng dẫn đường đi.
• Gọi điện thoại: Học sinh luyện tập cách đặt lịch hẹn, gọi đồ ăn hoặc trao đổi thông tin qua điện thoại.

Khuyến khích học sinh làm việc theo cặp hoặc nhóm

Học sinh thường ngại nói nếu phải giao tiếp trước cả lớp. Vì vậy, giáo viên nên tổ chức hoạt động theo cặp hoặc nhóm nhỏ để học sinh có môi trường thực hành thoải mái hơn. Một số hoạt động hiệu quả trong phương pháp dạy nói tiếng Anh này gồm:

• Trò chuyện theo cặp: Mỗi học sinh sẽ có một chủ đề nhất định để trao đổi với bạn cùng lớp.
• Thảo luận nhóm: Chia lớp thành các nhóm nhỏ để thảo luận về một vấn đề cụ thể, chẳng hạn như sở thích, ước mơ, hoặc những chủ đề quen thuộc như công nghệ, môi trường.

Đặt câu hỏi mở để học sinh tự do trình bày quan điểm

Thay vì chỉ yêu cầu học sinh trả lời “Yes” hoặc “No”, giáo viên nên đặt câu hỏi mở để học sinh phát triển ý tưởng của mình.

Ví dụ:

• “Do you like English?” (Bạn có thích tiếng Anh không?)
• “Why do you like learning English?” (Tại sao bạn thích học tiếng Anh?)

Lợi ích:

• Giúp học sinh thực hành giao tiếp trong môi trường thân thiện, không áp lực.
• Tăng khả năng phản xạ và sử dụng tiếng Anh linh hoạt.
• Phát triển kỹ năng mềm quan trọng

Với phương pháp dạy nói tiếng Anh Communicative Language Teaching (CLT), học sinh không chỉ học cách nói mà còn học cách sử dụng tiếng Anh như một công cụ giao tiếp thực sự.

2.2. Phương pháp đóng vai

Phương pháp đóng vai là một trong những cách hiệu quả nhất để giúp học sinh thực hành kỹ năng giao tiếp trong môi trường mô phỏng gần gũi với thực tế. Bằng cách nhập vai vào các nhân vật và tình huống cụ thể, học sinh không chỉ rèn luyện khả năng sử dụng tiếng Anh mà còn học được cách diễn đạt cảm xúc, tư duy phản xạ và xử lý tình huống linh hoạt.

Cách áp dụng:

Bước 1: Xác định tình huống thực tế phù hợp

Trước khi cho học sinh thực hành, giáo viên cần lựa chọn các tình huống thực tế gần gũi với đời sống hàng ngày của học sinh.

Một số chủ đề phổ biến bao gồm:

• Hỏi đường: Một học sinh đóng vai khách du lịch, học sinh còn lại đóng vai người bản xứ hướng dẫn đường đi.
• Gọi điện thoại: Mô phỏng cuộc gọi đặt phòng khách sạn, đặt vé xem phim, hoặc hỏi thông tin từ tổng đài dịch vụ khách hàng.
• Bác sĩ và bệnh nhân: Học sinh đóng vai bác sĩ và bệnh nhân, thực hành cách miêu tả triệu chứng, tư vấn cách điều trị.

Bước 2: Phân vai và hướng dẫn học sinh chuẩn bị

Giáo viên chia lớp thành các cặp đôi hoặc nhóm nhỏ (từ 2-4 học sinh).

Mỗi nhóm sẽ được giao một tình huống cụ thể và hướng dẫn cách triển khai hội thoại.

Học sinh tự sáng tạo kịch bản hội thoại, có thể tham khảo gợi ý từ giáo viên nhưng không được chỉ lặp lại mẫu câu có sẵn.

Bước 3: Học sinh thực hành và giáo viên hỗ trợ

Học sinh bắt đầu diễn hội thoại theo vai diễn của mình.

Giáo viên quan sát và ghi chú lỗi phát âm, từ vựng, ngữ pháp hoặc cách diễn đạt để sửa lỗi sau khi học sinh hoàn thành.

Lưu ý: Tránh sửa lỗi ngay khi học sinh đang nói vì có thể làm gián đoạn và gây mất tự tin.

Lợi ích:

• Giúp học sinh sử dụng tiếng Anh một cách tự nhiên và tự tin hơn, không còn e ngại khi giao tiếp.
• Phát triển khả năng phản xạ nhanh, giúp học sinh xử lý hội thoại theo ngữ cảnh thực tế thay vì học thuộc lòng.
• Luyện tập ngữ điệu, phát âm, ngôn ngữ cơ thể để tạo nên giao tiếp chân thực hơn.

Phương pháp dạy nói tiếng Anh đóng vai giúp học sinh luyện nói tiếng Anh một cách tự nhiên thông qua tình huống thực tế. Hãy thử áp dụng phương pháp này trong lớp học và cùng quan sát sự tiến bộ của học sinh nhé!

2.3. Phương pháp kể chuyện (Storytelling)

Trong các phương pháp dạy nói tiếng Anh, phương pháp kể chuyện (storytelling) là một cách tiếp cận sinh động giúp học sinh rèn luyện kỹ năng cấu trúc câu, từ vựng và phát âm trong một bối cảnh cụ thể. Đồng thời, học sinh không chỉ nghe và lặp lại, mà còn được khuyến khích sáng tạo câu chuyện của riêng mình, từ đó tăng khả năng diễn đạt và tư duy phản biện.

Cách áp dụng:

Bước 1: Giáo viên kể chuyện và học sinh tóm tắt

Giáo viên kể một câu chuyện đơn giản, phù hợp với chủ đề bài học.

Yêu cầu học sinh kể lại câu chuyện bằng từ ngữ của mình theo cách dễ hiểu nhất.

Có thể hỗ trợ học sinh bằng câu hỏi gợi mở để giúp các em nhớ nội dung chính.

Bước 2: Học sinh sáng tạo câu chuyện riêng

Giáo viên đưa ra một chủ đề hoặc một số từ khóa gợi ý.

Học sinh tự sáng tạo câu chuyện của mình dựa trên chủ đề đó.

Khuyến khích các em thể hiện cảm xúc, giọng điệu và biểu cảm khuôn mặt khi kể chuyện.

Bước 3: Phản hồi tích cực

Nhận xét tích cực, khen ngợi những điểm học sinh làm tốt (ví dụ: diễn đạt trôi chảy, sử dụng từ vựng phù hợp, thể hiện ngôn ngữ cơ thể tốt).

Chỉ ra lỗi sai nhưng theo cách khuyến khích, giúp học sinh sửa lỗi mà không cảm thấy tự ti.

Đề xuất cải thiện như mở rộng hội thoại, sử dụng từ vựng phong phú hơn, hoặc thêm yếu tố cảm xúc vào câu chuyện.

Lợi ích:

• Ghi nhớ từ vựng và mẫu câu lâu hơn: Khi học sinh tự tạo câu chuyện, các em sẽ dễ dàng ghi nhớ từ vựng và cấu trúc câu hơn là chỉ học thuộc lòng.
• Cải thiện kỹ năng phát âm và diễn đạt: Việc kể chuyện đòi hỏi học sinh phát âm rõ ràng, diễn đạt trôi chảy và sử dụng ngữ điệu phù hợp, giúp cải thiện kỹ năng nói một cách tự nhiên.
• Tạo hứng thú và động lực học tập: Những câu chuyện thú vị giúp học sinh cảm thấy hào hứng, thích thú hơn với việc học, giảm bớt sự căng thẳng và để các em hiểu rằng việc nói sai cũng là một phần của quá trình học để hoàn thiện.

Giáo viên có thể linh hoạt điều chỉnh phương pháp dạy nói tiếng Anh này với nội dung câu chuyện phù hợp với trình độ của học sinh, giúp các em tự tin hơn khi sử dụng ngôn ngữ trong thực tế.

2.4. Phương pháp trò chơi

Đây là phương pháp dạy nói tiếng Anh tích hợp các trò chơi vào bài giảng nhằm tạo môi trường học tập thú vị, khuyến khích học sinh thực hành và sử dụng ngôn ngữ trôi chảy trong ứng dụng thực tế. Thay vì học lý thuyết khô khan, học sinh được vừa học vừa chơi, từ đó cải thiện khả năng tư duy, ghi nhớ từ vựng và mẫu câu hiệu quả hơn.

Cách áp dụng:

Trò chơi hỏi đáp chớp nhoáng

Giáo viên chuẩn bị một danh sách câu hỏi liên quan đến chủ đề bài học.

Học sinh xếp thành hai đội, thi đấu theo hình thức “ai nhanh hơn”.

Khi giáo viên đọc câu hỏi, học sinh phải trả lời ngay trong vòng 5 giây.

Ví dụ:

– Giáo viên: “What is the past tense of ‘go’?”

– Học sinh: “Went!”

– Giáo viên: “Name three animals that start with ‘C’!”

– Học sinh: “Cat, cow, camel!”

Trò chơi đoán từ bí ẩn

Học sinh rút một tấm thẻ có chứa từ vựng cần đoán.

Nhiệm vụ của các bạn là mô tả từ đó mà không được dùng chính từ ấy.

Những học sinh khác phải đoán từ đúng trong vòng 30 giây.

Ví dụ:

– Thẻ từ: “Elephant”

– Học sinh mô tả: “It is a big animal, has a long trunk, and loves eating bananas!”

Lợi ích:

• Học từ vựng và cấu trúc câu một cách tự nhiên: Khi chơi, học sinh sử dụng ngôn ngữ trong ngữ cảnh thực tế, giúp ghi nhớ tốt hơn.
• Rèn luyện kỹ năng làm việc nhóm: Các trò chơi thường yêu cầu học sinh tương tác, trao đổi và hỗ trợ nhau, giúp phát triển kỹ năng giao tiếp.
• Tạo môi trường học tập thoải mái: Khi học sinh thấy học tập thú vị, các em sẽ giảm căng thẳng, tự tin hơn khi sử dụng tiếng Anh.

Học tiếng Anh không phải là ngồi chép từ vựng và học thuộc lòng, mà là thực hành giao tiếp thực tế. Khi học sinh được vui chơi, trải nghiệm và nhập vai, các em sẽ cảm thấy việc học trở nên hấp dẫn hơn và kiến thức sẽ thấm sâu hơn.

Hãy thử ngay những phương pháp dạy nói tiếng Anh trên để biến lớp học thành một không gian đầy cảm hứng và năng lượng nhé!

3. Công cụ hỗ trợ phương pháp dạy nói tiếng Anh

Để giúp học sinh phát triển kỹ năng nói một cách hiệu quả, giáo viên không chỉ cần có phương pháp dạy nói tiếng Anh tốt mà còn cần sử dụng công cụ và tài liệu hỗ trợ phù hợp.

3.1. Sách giáo khoa và tài liệu luyện nói

Việc sử dụng sách giáo trình và tài liệu luyện nói phù hợp giúp giáo viên nâng cao chất lượng giảng dạy và hỗ trợ học sinh phát triển kỹ năng giao tiếp.

English File (Oxford University Press)

Bộ sách tập trung vào hội thoại thực tế, giúp học sinh luyện từ vựng, phát âm và ngữ điệu.

Mỗi bài học bao gồm các đoạn hội thoại mẫu, bài tập luyện phản xạ và tình huống thực hành theo cặp.

Communicative English Activities

Tài liệu chứa các hoạt động giao tiếp, trò chơi và tình huống đa dạng giúp học sinh luyện nói tự nhiên.

Phù hợp cho giáo viên muốn tạo không khí lớp học sôi động, tăng cường sự tương tác giữa học sinh.

Các bài tập được thiết kế theo phương pháp “learning by doing”, giúp học sinh nhớ kiến thức lâu hơn.

Let’s Talk (Cambridge University Press)

Chuyên sâu vào phát triển kỹ năng hội thoại, thảo luận nhóm và tư duy phản biện.

Nội dung sách giúp học sinh tập diễn đạt suy nghĩ mạch lạc, trình bày quan điểm cá nhân bằng tiếng Anh.

Các chủ đề đa dạng, từ đời sống hàng ngày đến các vấn đề xã hội, giúp học sinh nâng cao khả năng giao tiếp trong nhiều bối cảnh.

SGK Tiếng Anh Global Success

Tích hợp nhiều hoạt động luyện nói như hội thoại mẫu, bài tập phản xạ, tình huống thực tế giúp học sinh giao tiếp tự nhiên.

Đề xuất các phương pháp dạy nói tiếng Anh phù hợp với từng nội dung chủ đề, mang đến tài nguyên giảng dạy phong phú.

3.2. Video, thẻ từ vựng và công nghệ hiện đại

TED Talks: Mang đến các bài thuyết trình ngắn giúp học sinh học cách diễn đạt ý tưởng mạch lạc và luyện phát âm, hỗ trợ tích cực cho phương pháp dạy nói tiếng Anh thông qua kể chuyện.

Flashcards về chủ đề hội thoại: Cung cấp các thẻ từ vựng theo chủ đề như du lịch, công việc, nhà hàng, trường học để học sinh luyện nói theo tình huống.

Học liệu số: Hệ sinh thái hoclieu.vn là nguồn tài nguyên hỗ trợ tối đa cho các phương pháp dạy nói tiếng Anh của giáo viên. Thẻ từ, Bộ quân rối, Tranh tình huống, Audio, Video hoạt hình, Video hướng dẫn phát âm… giúp cho quá trình giáo viên đồng hành cùng học sinh trong việc luyện nói ngôn ngữ trở nên nhẹ nhàng hơn.

3.3. Công cụ đánh giá và phản hồi kỹ năng nói

Để giúp học sinh cải thiện kỹ năng nói, giáo viên cần có công cụ giúp đánh giá liệu phương pháp dạy nói tiếng Anh có đang hiệu quả với các em và đưa ra phản hồi chính xác.

Vocaroo / SpeakPipe: Công cụ giúp học sinh thu âm bài nói và giáo viên có thể phân tích lỗi phát âm.

Flipgrid: Ứng dụng giúp giáo viên tạo bài tập, giúp học sinh ghi lại bài nói và chia sẻ với lớp để nhận phản hồi.

>>Tải ngay Flipgrid tại đây

Bằng công cụ này, học sinh sẽ tự ghi âm và nghe lại bài nói của mình, sau đó giáo viên sẽ đưa ra những phản hồi giúp sửa lỗi chuẩn xác.

4. Kết luận

Dạy nói tiếng Anh không chỉ đơn thuần là cung cấp kiến thức mà còn là hành trình truyền cảm hứng, xây dựng sự tự tin và giúp học sinh chinh phục thế giới bằng ngôn ngữ quốc tế. Khi giáo viên áp dụng đúng phương pháp dạy nói tiếng Anh phù hợp, học sinh sẽ không chỉ nói tiếng Anh tốt hơn mà còn yêu thích ngôn ngữ này hơn.

Hãy biến mỗi tiết học tiếng Anh thành một không gian giao tiếp sôi động, nơi học sinh không chỉ học mà còn sống cùng ngôn ngữ. Với cách tiếp cận phù hợp, học sinh sẽ từng bước cải thiện khả năng giao tiếp và đạt được sự lưu loát mà các em mong muốn.